Op zijn normaal gesproken met houtskool en inkt gewassen collages toont Neo Matloga personages in alledaagse situaties. Matloga's personages zijn hybriden. Hun gezichten worden gevormd door samengevoegde foto's van vrienden, familie en beroemde Zuid-Afrikaanse figuren uit de politiek en de kunst. Ogen, monden en oren lijken buiten proporties, de huidskleur verandert binnen een gezicht, haar en hoeden zitten op de verkeerde hoofden. De hybride personen van Matloga zijn te zien als verwijzing naar gedaanteverwisselingen (fysiek en emotioneel) van individuen en naar het hebben van verschillende perspectieven of gedachten over jezelf of anderen.  

Over de specifieke selectie werken voor NDSM, te zien vanaf 12 mei, schrijft Neo Matloga ‘De personages stralen vertrouwen uit terwijl ze ontspannen genieten, kaarten of kletsen onder het genot van een drankje. Voor het publiek een herinnering dat we veel ervaringen delen buiten de politieke constructies van kleur. Ik vraag de toeschouwer om een stap dichterbij te komen, zich onder te dompelen in de scènes en notie te nemen van de personages die hun bestaan markeren in de ruimtes waarin ze zich bevinden.’

Neo Matloga werd geboren in 1993 in Zuid-Afrika en werkt momenteel tussen Mamaila en Amsterdam. Hij studeerde in Johannesburg, en was resident bij De Ateliers in Amsterdam, waar hij vooral schilderde. De collages van Neo Matloga worden van 12 mei tot eind juli getoond op de ‘NDSM Billboards’, waarmee Stichting NDSM-werf ruimte biedt aan kunstenaars op grote bouwborden: “In aanvulling op de bouwborden op het westelijk deel van de NDSM waar volop gebouwd wordt geven we op NDSM-oost kunstenaars de gelegenheid op bouwborden hun artistieke statements aan te plakken. Met haar 10 hectare vormt de werf een prachtige achtergrond voor grote beelden in reactie op de context van de NDSM om zo het werk groots zichtbaar te maken voor Noorderlingen en Amsterdammers. Met dit werk van Neo Matloga gaan we in op de vraag wie er gerepresenteerd wordt in de publieke ruimte en welke stemmen daar gehoord en gezien worden om zo een meerstemmige publieke ruimte te creëren”, aldus curator Petra Heck.

In 2023 mocht Marwan Magroun zich Fotograaf des Vaderland noemen en is hij twee jaar lang ambassadeur van de (Nederlandse) fotografie. Een functie die aansluit bij zijn missie om (beeld)cultuur toegankelijker te maken. Magroun: “Fotografie moet van ons allemaal worden, niet alleen van bevoorrechte mensen. Het is belangrijk om te zorgen dat een groot deel van de mensen die geen toegang hebben tot fotografie daarmee in aanraking komt.”

De autodidactische maker is een veelgevraagd fotograaf die belangrijke en soms gevoelige maatschappelijke onderwerpen weet te verbeelden. Representatie en empowerment zijn terugkerende thema’s in zijn werk, zo richt hij zich op het herdefiniëren van hedendaagse visuele cultuur door deze meer toegankelijk en inclusief te maken.

Met projecten als KROSI en The Life of Fathers heeft Magroun in korte tijd een respectabele naam opgebouwd binnen de Nederlandse fotografie. KROSI bestaat uit een reeks beelden, met de Rotterdamse architectuur als backdrop, waarin hij samen met stylist Meryem Slimani de verbinding tussen cultuur en mode in kaart brengt. De Surinaamse benaming voor kleding is krosi, veel Surinaamse woorden worden gebruikt in de Rotterdamse straattaal. Dit laat zien hoe culturen en gebruiken zich mengen in het stadse leven. Welke tradities en gebruiken nemen Rotterdamse jongeren mee in hun huidige mode keuzes? Wat kunnen we van elkaar leren door te kijken naar kleding, gedrag en gebruiken?

In de winter van 2023 zijn drie beelden uit de reeks KROSI te vinden op NDSM. Een vergelijkbare concrete jungle waar verschillende (sub)culturen en stijlen samenkomen. Over de specifieke selectie werken voor NDSM, te zien vanaf 9 januari, zegt Magroun: “Het is mooi om te zien dat mijn werk van 5 jaar geleden steeds relevanter wordt. Het claimen van je plekje, met jouw bagage, in deze samenleving is eigenlijk een thema van alle tijden.”

De werken zijn van 9 januari 2023 t/m eind juni 2023 te zien op NDSM. Klik op de knop onderaan deze pagina voor de website van Marwan Magroun.

Over de kunstenaar

Marwan Magroun, geboren in Rotterdam bij Tunesische ouders, leerde het fotograferen toen hij een camera cadeau kreeg op zijn 26ste verjaardag. Zijn stiefvader vond de ouderwetse camera op straat, maar wist niet wat hij ermee moest doen. Zo begon Magroun de wereld om heen vast te leggen, naast zijn werk bij o.a. de Belastingdienst. Het begin van een carrière pad, want op zijn 31ste besloot hij om professioneel fotograaf te worden. Zijn bekroonde transmedia project The Life of Fathers over alleenstaande vaders met een migratieachtergrond in Rotterdam. Zijn werk won verschillende prijzen, waaronder de Zilveren Camera 2020, Paul Peters Photo Award en SO Award 2021. Zijn documentaire werd geselecteerd voor het International Film Festival in Rotterdam en vertoond op de Nederlandse televisie.

De woorden waren gemaakt in Helvetica, een Zwitsers lettertype uit de late jaren ’50, ontworpen voor zijn neutraliteit en helderheid.

‍

In de vier drukkleuren – Cyaan, Magenta, Geel en Zwart – verwees het naar wijdverspreide distributie. In het nieuwe vocabulaire van Pitteloud werd de elite een utopie: Elitopia. In het woord Glamoglobality verwerd de jetset tot een houding die toerisme voor de rijken als wereldbeeld zag. Bij Narcynism nam het egoïstische individu cynisme als leidraad boven solidariteit. Introspeculation maakte het zelfbeeld tot een waarde om op te speculeren voor winst.

Ondanks het feit dat deze termen nog niet in het woordenboek stonden, beschreven ze op een accurate manier de toenmalige tijd, niet alleen specifiek die van de kunst, maar ook de context van politiek en economie. De woorden konden gerelateerd worden aan een tijd waarin de kunstenaar veelal werd gezien in termen van marketing en de geglobaliseerde 21e eeuw zelfs kon worden beschouwd als de century of the self.

‍

Dit werk kwam initieel tot stand in opdracht van en in coproductie met de 1ste Riga Biënnale voor Hedendaagse Kunst, 2 juni – 28 oktober 2018.

‍

belit sağ (1980, Turkije, zij/hen) is beeldend kunstenaar en docent en woont in Amsterdam. Op NDSM presenteren zij een nieuw werk in opdracht van Stichting NDSM-werf als reactie op de (onzichtbare) geschiedenis van de werf. ‘An-sisters (NDSM)’ verbindt en traceert de verhalen en strijd van vrouwelijke arbeidsmigranten uit Turkije door de generaties heen. sağ interviewde verschillende vrouwen: een voormalig textielarbeidster vertelt over het werken op verschillende locaties in Amsterdam, waaronder de NDSM eind jaren 80, begin jaren 90; haar dochter haalt herinneringen op aan het werkende leven van haar moeder; een organisator/vertaler vertelt over het mede-eigenaarschap van een textielatelier op NDSM eind jaren 80. Naast de interviews bevat de videoinstallatie fragmenten uit archieven als Instituut voor Beeld en Geluid en een spoken word audio piece dat uit de interviews is opgebouwd. An-sisters (NDSM) traceert de materialiteit, precariteit en onzichtbaarheid van vrouwelijke arbeidsmigranten door de generaties heen.

Het werk van belit was voor het eerste te zien zijn op de NDSM-werf tijdens Museumnacht 2022 en was onderdeel van de expositie NDSM Light. Het werk kwam tot stand in samenwerking met Instituut voor Beeld & Geluid.

The Great Indecision Council

The Great Indecision Council heeft miljarden leden.

The Great Indecision Council heeft de eer enkele deeltjes menselijke kennis te delen met niet-mensen.

The Great Indecision Council neemt geen enkele beslissing.

Wat zeggen we dat ons interesseert? Wat interesseert ons eigenlijk? In de intimiteit van onze smartphone of computer vertellen we Google stiekem wat we willen weten. Door de meest opgezochte woorden van Google search en Google news in real time op te halen en ze via beeld en geluid naar de openbare ruimte van NDSM te brengen, stelt ‘The Great Indecision Council’ de bezoekers een onvrijwillig zelfportret voor van onze hedendaagse genetwerkte maatschappij en het onzichtbare openbare digitale domein. ‘The Great Indecision Council’ werkt alleen met gegevens uit het land waar de sessie plaatsvindt – Nederland -, die worden vermengd met animaties die door de kunstenaar zijn ontworpen. The Great Indecision Council is een 20 meter lange licht- en geluidsinstallatie op de top van de Y-helling van NDSM en nodigt het publiek uit een glimp op te vangen van computergegenereerd gezang.

Dit kunstwerk was onderdeel van de expositie NDSM Light die november en december van 2022 te zien was op NDSM.

Eerste versie werd geproduceerd voor Into the Great Wide Open in samenwerking met MU, Eindhoven.

STARS is een installatie van Cosimo Scotucci die (een deel van) het stedelijk landschap van NDSM een nieuwe impuls wil geven. Een compositie van lichtgevende bollen was opgehangen in een afgebroken kraan die vroeger op de scheepswerf werd gebruikt en aan de bomen eromheen. De bollen lichtten ’s nachts op en gaven extra energie aan het omringende landschap. Van rode tot blauwe tinten bootsen de bollen het stralingsspectrum van de zon na, wat door planten wordt gebruikt om te groeien en te ontspannen. Een nuttig en belangrijk proces, aangezien licht nodig is voor hun stofwisselingsprocessen. Overdag absorbeert STARS de straling van de zon, ’s nachts geeft het die weer terug en verandert zo het landschap in een droomlandschap, dat doet denken aan een glinsterende hemel bij nacht.

STARS maakte deel uit van de expositie NDSM Light die in november en december van 2022 te zien was op NDSM.

Met “Barrier Tape” plaatste SpY een alledaags stedelijk gebruiksvoorwerp – dat gewoonlijk werd gebruikt om de beweging van mensen te sturen – in een ander perspectief en gebruikte hij het om een verrassend kunstwerk te creëren dat bezoekers uitnodigde tot interactie met de installatie. De nadruk lag op de wisselwerking tussen het werk en de natuurlijke elementen eromheen.

De installatie vormde een uitgestrekt, steeds van vorm veranderend oppervlak, waar bezoekers in en omheen konden cirkelen. Hangend aan parallelle snaren en bewogen door de wind slingerden de linten gezamenlijk als één, wat een majestueus zee-achtig geluid genereerde en een golfachtige beweging in de hele compositie creëerde.

Vanuit “Barrier Tape” werkte SpY verder aan een collectie sculpturale installaties gebaseerd op objecten uit het echte, alledaagse leven, hypnotiserende patronen en meeslepende ervaringen. Met zijn werk bevroeg hij stadslandschappen, verkende hij steden als playgrounds van verbeelding en creëerde hij immersieve ervaringen waarbij hij bezoekers onderdeel maakte van het werk.

De werken voor NDSM komen uit een reeks zelfportretten onder de titel Somnyama Ngonyama. Hierin besloot de visueel activiste en fotografe Zanele ‘om ditmaal de camera op henzelf te richten.’ In contrast tot hen levensproject van het documenteren van hun zwarte LHBTQ gemeenschap in Zuid-Afrika en daarbuiten is hen in deze portretten zowel geportretteerde als beeldmaker.

Over de serie zei Muholi in een gesprek met Renée Mussai dat de serie hen bevestigt die twijfelen wanneer ze tegen zichzelf spreken, wanneer ze in de spiegel kijken, om juist te zeggen: "Je bent ‘t waard. Je telt mee. Niemand heeft het recht je te ondermijnen, vanwege je zijn, vanwege je ras, vanwege je genderexpressie, omwille van je seksualiteit, om alles wat je bent."

Zanele Muholi woont en werkt momenteel in Umbumbulu. In 2009 richtten hen Inkanyiso (www.inkanyiso.org) op, een forum voor queer en visuele (activistische) media en in 2002 waren hen medeoprichters van het Forum for Empowerment of Vrouwen (FEW).

De foto’s van Zanele Muholi worden van 1 aug. tot 14 september getoond op de ‘NDSM Billboards’, waarmee Stichting NDSM-werf ruimte biedt aan kunstenaars op grote bouwborden: “In aanvulling op de bouwborden op het westelijk deel van de NDSM waar volop gebouwd wordt geven we op NDSM-oost kunstenaars de gelegenheid op bouwborden hun artistieke statements aan te plakken. Met haar 10 hectare vormt de werf een prachtige achtergrond voor grote beelden in reactie op de context van de NDSM om zo het werk groots zichtbaar te maken voor Noorderlingen en Amsterdammers. Met dit werk van Zanele Muholi gaan we in op de vraag wie er gerepresenteerd wordt in de publieke ruimte en welke stemmen daar gehoord en gezien worden om zo een meerstemmige publieke ruimte te creëren, vooral nu met Pride Amsterdam”, aldus curator Petra Heck.

Het werk verwees oorspronkelijk naar de oorlog in Syrië, waar op een wijdverspreid beeld in de media te zien was hoe burgers in Aleppo zich schuil hielden achter drie bussen. De bussen waren neergezet als een van de vele barricades in de stad ter bescherming van burgers voor scherpschutters.

‍

Stichting NDSM-werf vraagt met dit kunstproject aandacht voor niet alleen de oorlog in Syrië, maar ook voor Oekraïne en wil ook andere conflictgebieden en burgers en slachtoffers niet uit het oog verliezen. Zo verbindt Halbouni’s ‘Monument’ de stemmen uit Syrië aan de stemmen uit Oekraïne en die van andere brandhaarden in de wereld. Het werk staat voor Halbouni voor hoop, vrijheid en menselijkheid.

Curator Petra Heck: “Oorlogssituaties, crises, vluchtelingenstromen; de aandacht ervoor ebt weg zodra het nieuws wordt overgenomen door ander nieuwswaardige gebeurtenissen. Manaf’s werk uit 2017 refereerde toen aan Syrie en Syriërs. En is nog steeds actueel als je denkt aan de opvang in Nederland bijvoorbeeld, aan de ongelijke situaties die ontstaan bij verschillende vluchtelingenstromen, aan wie er meteen aan het werk kan en wie niet. En daar zijn alleen maar vluchtelingen bijgekomen zoals nu uit Oekraïne. De balancerende bussen staan fier, fragiel en tegelijkertijd krachtig met hun neuzen naar boven om oorlogsgebieden en slachtoffers vooral niet te vergeten, zoals Ama van Dantzig het noemde: als een ‘highway to heaven’.”

(Un)monumenting

Het project van Halbouni wordt gepresenteerd in de programmareeks ‘(Un)monumenting’. Centrale vraag in de reeks is: Wat zou een monument vandaag de dag moeten of kunnen zijn en voor wie? De stichting nodigt voor dit programma makers en kunstenaars uit om op deze vraag te reflecteren door op de werf een (tijdelijk) werk te creëren of te presenteren.

De containerboog is voor menig festivalbezoeker inmiddels niet meer weg te denken als icoon van de NDSM-werf. Ooit geplaatst als decorstuk voor DGTL maken nu ook andere festivals er gebruik van. Door het wegvallen van de festivals in corona-tijd besloot Stichting NDSM-werf de boog periodiek een andere invulling te geven, om het dynamische gevoel wat het festivalseizoen geeft, te symboliseren. Hiervoor nodigt ze kunstenaars uit om er een invulling aan te geven. Voor deze tweede editie hadden Stichting NDSM-werf, festival DGTL en STRAAT Museum de handen ineen geslagen om het kunstenaarsduo Karski & Beyond te vragen.

Karski (1974) en Beyond (1983) is een kunstenaarsduo uit Nederland. Ze hebben een achtergrond in grafisch ontwerp en zijn zeer intensief betrokken bij de graffiti-scene.

Als experiment begonnen ze in 2012 samen te werken. Omdat de eerste collectief gemaakte muurschildering goed beviel, besloten ze hun krachten te bundelen. Hun werk staat bekend om het gebruik van originele en levendige kleurencombinaties. Het bevat realistische, grafische en abstracte elementen, vaak met een verrassende diepte en veel dynamiek. Voor Karski & Beyond is kunst een manier om je uit te drukken, en het maken van gigantische schilderingen, zoals deze op de containerboog, geeft hen het gevoel dat ze leven. “Als duo zoeken we graag de grenzen voor zoveel mogelijk contrast en diepte op.”

Benieuwd naar alle verschillende jasjes van de containerboog door de afgelopen jaren? Bekijk het artikel in het online magazine.

Deze bank kon gezien worden als een symbolische en poëtische weergave van de toenmalige tijd, waarin we in een 1,5 meter lange samenleving leefden als gevolg van de Covid-19 pandemie. Het opende mogelijkheden voor duurzame ontmoetingen met vrienden en familie, maar ook met vreemden die tegelijkertijd op de bank konden zitten. Het zorgde ervoor dat we elkaar nog steeds konden ontmoeten in deze uitzonderlijke tijd – ook al was het met een afstand.

De bank was 2,5 meter breed, met een middenstuk – precies 1,5 meter – gemaakt van gepolijst roestvrij staal. Het tussenliggende deel was door het spiegeleffect onzichtbaar. Alleen de linker- en rechterzijde van de bank waren duidelijk zichtbaar als zitvlak. De reflectie creëerde een fysieke afstand, maar maakte tegelijkertijd de afstand onzichtbaar.

Tuindorp Oostzaan werd 100 jaar geleden gebouwd, vooral als tuindorp voor de medewerkers van de Nederlandsche Dok- en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM). Raimond Wouda legde de afgelopen 30 jaar dit deel van Noord vast, wat in een publicatie en een tentoonstelling bij het stadsarchief zichtbaar is, en nu ook op drie billboards op NDSM-werf getoond wordt, dichtbij de bron.  

Zijn moeder en oma groeide er op en hij woonde er de eerste jaren van zijn leven. Raimond Wouda over Tuindorp Oostzaan: “Naarmate ik ouder werd, werd mijn relatie met Tuindorp complexer en ambivalenter. Het was een plek die me zowel vreemd als vertrouwd was. Ik begon foto's te maken van de wijk en zijn bewoners om beter te begrijpen wat het voor mij betekende. Tuindorp is mijn meest persoonlijke werk geworden.’’  

Geïnspireerd op de idealen van de Engelse tuinsteden werden de tuindorpen in Amsterdam gebouwd, met als eerste Tuindorp Oostzaan. Net achter de NDSM zodat men lopend of fietsend naar hun werk konden gaan. De tuindorpen kregen vergeleken met de bebouwing aan de andere kant van het IJ meer ruimte, tuinen, pleinen en (culturele) faciliteiten om als ontmoetingsplekken te dienen en een gevoel van gemeenschap te creëren. De hechte gemeenschap veranderde door de tijd heen, het gebied werd uitgebreid na de oorlog waarna arbeidsmigranten en jonge gezinnen naar Noord kwamen. De meest ingrijpende verandering was natuurlijk het failliet gaan van de NDSM. Hiermee verdween de industrie en langzaamaan andere publieke functies als de bibliotheek ook voor een groot deel.  

Op de bouwborden is nu een selectie van foto's te zien die een blik werpen op het grotere verhaal dat Raimond heeft vastgelegd. Een geschiedenis over leven en wonen in een veranderende stad, een perspectief op de gemeenschap en omgeving van Tuindorp Oostzaan. De oude vanzelfsprekende verbondenheid tussen Tuindorp Oostzaan en NDSM als voormalige scheepswerf, als baken in het stadsdeel, bestaat niet meer. Wel is er een nieuwe publieke en een zogenaamde ‘culturele werf’ voor in de plaats gekomen. Op de bouwborden wordt het tuindorp en haar bewoners en NDSM opnieuw met elkaar in verbinding gebracht.  

De foto's van Raimond Wouda worden getoond op de ‘NDSM Billboards’, waarmee Stichting NDSM-werf ruimte biedt aan kunstenaars op grote bouwborden: “In aanvulling op de bouwborden op het westelijk deel van de NDSM waar volop gebouwd wordt geven we op NDSM-oost kunstenaars de gelegenheid op bouwborden hun artistieke statements aan te plakken. Met haar 10 hectare vormt de werf een prachtige achtergrond voor grote beelden in reactie op de context van de NDSM om zo het werk groots zichtbaar te maken voor Noorderlingen en Amsterdammers”, aldus curator Petra Heck.